Những kiến thức chứng khoán cơ bản cho người mới

Chứng khoán từ lâu đã không còn là “sân chơi” riêng của giới tài chính, mà đã trở thành một kênh đầu tư phổ biến cho mọi tầng lớp, nhất là khi nhu cầu tăng thu nhập thụ động và tự do tài chính ngày càng cao. Tuy nhiên, bước vào thị trường chứng khoán mà thiếu kiến thức chẳng khác gì “ném tiền vào chốn đánh bạc hợp pháp”. Đa phần người mới mất tiền không phải vì thị trường xấu, mà vì thiếu hiểu biết, hành động theo cảm tính và đầu tư mù quáng. Vì vậy, nắm vững các kiến thức cơ bản là điều bắt buộc nếu bạn muốn tồn tại và tiến xa trong thị trường này.

Một số kiến thức chứng khoán cơ bản

Chứng khoán là gì và tại sao nên đầu tư?

Hiểu một cách đơn giản, chứng khoán là loại tài sản thể hiện quyền sở hữu (như cổ phiếu), hoặc quyền được nhận lợi ích trong tương lai (như trái phiếu). Khi bạn mua cổ phiếu của một công ty, nghĩa là bạn đang sở hữu một phần nhỏ của công ty đó. Theo tin tức tổng hợp đó nếu công ty làm ăn hiệu quả, giá cổ phiếu tăng và bạn có thể bán để kiếm lời, hoặc giữ để nhận cổ tức hàng năm.

Lý do nên đầu tư vào chứng khoán là vì đây là kênh sinh lời dài hạn hiệu quả, có tính thanh khoản cao, và bạn có thể bắt đầu với số vốn nhỏ. Tuy nhiên, tiềm năng lợi nhuận đi kèm với rủi ro. Đó là lý do tại sao người mới phải học kỹ, hiểu sâu trước khi đầu tư thật sự.

Các loại chứng khoán phổ biến người mới cần biết

Cổ phiếu là loại chứng khoán phổ biến nhất, thể hiện quyền sở hữu trong doanh nghiệp. Trái phiếu là giấy chứng nhận bạn cho doanh nghiệp hoặc nhà nước vay tiền, và họ sẽ trả lãi định kỳ. Ngoài ra còn có chứng chỉ quỹ – hình thức đầu tư gián tiếp qua các quỹ chuyên nghiệp, rất phù hợp cho người mới hoặc không có nhiều thời gian theo dõi thị trường.

Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

Chứng khoán được giao dịch chủ yếu trên sàn HOSE (TP.HCM), HNX (Hà Nội) và UPCoM (cho các công ty chưa đủ điều kiện niêm yết chính thức). Để mua bán cổ phiếu, bạn phải mở tài khoản chứng khoán tại công ty môi giới, nộp tiền vào tài khoản, sau đó đặt lệnh mua hoặc bán qua nền tảng giao dịch. Mỗi ngày, giá cổ phiếu biến động liên tục theo cung cầu, thông tin thị trường, tình hình kinh doanh của công ty và nhiều yếu tố khác.

Phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật – hai trường phái không thể bỏ qua

Phân tích cơ bản tập trung vào đánh giá nội lực doanh nghiệp: doanh thu, lợi nhuận, nợ vay, ban lãnh đạo, triển vọng ngành… để xác định giá trị thật của cổ phiếu. Trong khi đó, phân tích kỹ thuật sử dụng biểu đồ giá, khối lượng giao dịch, các chỉ báo (MACD, RSI, MA…) để dự đoán xu hướng trong ngắn hạn. Người mới nên học cả hai, nhưng bắt đầu bằng phân tích cơ bản để tránh mua phải cổ phiếu rác hoặc theo sóng đầu cơ nguy hiểm.

Tâm lý và kỷ luật – yếu tố quyết định sống còn

Nhiều người mới học phân tích rất chăm, nhưng vẫn thua lỗ nặng vì không kiểm soát được tâm lý. Lòng tham, sự sợ hãi, tin đồn, cảm xúc đám đông… là những yếu tố giết chết nhà đầu tư nhanh hơn bất kỳ thị trường nào. Muốn tồn tại lâu dài, bạn phải có chiến lược rõ ràng: biết mua gì, tại sao mua, giá nào mua và khi nào nên cắt lỗ hay chốt lời. Không có kỷ luật thì giỏi phân tích đến mấy cũng thua. Tham khảo thêm vốn 50 triệu nên kinh doanh gì hiệu quả nhất.

Một số sai lầm người mới hay mắc phải

Rất nhiều người bước vào thị trường với tâm thế “đánh nhanh thắng nhanh”, nghe theo môi giới không có tâm, mua cổ phiếu theo nhóm kín, lướt sóng mà không hiểu mình đang làm gì. Kết quả là khi thị trường rơi, họ hoảng loạn bán tháo và mất sạch. Một sai lầm nữa là “đu đỉnh” – mua cổ phiếu khi đang tăng nóng mà không phân tích lý do tăng. Ngoài ra, còn có tâm lý “ôm lỗ chờ hồi”, không dám cắt lỗ đúng lúc – biến khoản lỗ nhỏ thành thua lỗ nặng.

Làm sao để bắt đầu đúng cách?

Người mới nên dành vài tuần hoặc vài tháng để học lý thuyết cơ bản về tài chính, chứng khoán, đọc báo cáo tài chính, theo dõi thị trường hàng ngày. Bắt đầu bằng số vốn nhỏ, chấp nhận sai lầm để học hỏi. Nếu quá bận rộn, có thể đầu tư qua quỹ mở hoặc ETF – nơi có đội ngũ chuyên gia thay bạn nghiên cứu và quản lý tiền. Tuyệt đối không vay tiền để đầu tư, không “all-in” toàn bộ vốn vào một mã cổ phiếu, và phải luôn có kế hoạch quản trị rủi ro.

Đầu tư chứng khoán không khó, nhưng cũng không đơn giản như “mua rẻ bán đắt”. Đây là một hành trình dài, đòi hỏi kiến thức, tư duy, kỷ luật và kiên nhẫn. Đừng mong làm giàu trong một đêm, mà hãy tập trung vào việc học và hiểu sâu ngay từ đầu. Người có kiến thức thì dù thị trường biến động cũng vẫn kiếm được tiền. Người không có kiến thức thì thị trường dù tốt vẫn sẽ lỗ. Vậy nên, hãy đầu tư vào tư duy và kiến thức trước khi đầu tư vào cổ phiếu. Đó là bước đi đúng đắn nhất cho bất kỳ ai mới bắt đầu.

Xem thêm: Lệnh PLO là gì? Các nguyên tắc khi sử dụng lệnh PLO nên biết

Xem thêm: Chu kỳ kinh tế là gì? Nên đầu tư gì khi kinh tế bị suy thoái

"Chú ý: Thông tin dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Hy vọng rằng bạn sẽ thu thập được nhiều kiến thức hữu ích qua chuyên mục này nhé."